vrijdag 29 januari 2016

Lustrum




Vijf jaar geleden begon ik op Zandkastelen te schrijven. Het ging over een fietstocht. Het blog werd een soort barometer van mijn stemmingen en gedachten. Die zijn wat opgeklaard, mede door dit schrijven en een harde aanpak van mezelf. Ook de wereld komt er steeds meer in. Dat is toch wie ik ben; iemand met een mening daarover. Op zoek naar een kloot waar mensen minder hoeven te vechten om er iets van te maken. Het fietsen bleef de rode draad. 

Gisteren viel ik slaap nadat ik had gelezen over twee jongens van een jaar of tien die schaterend van het lachen op de Galatabrug (Galata Köprüsü) in Istanboel zaten. Jongenslol. Maar de een zijn moeder was net vermoord met tientallen messteken en de ander was zijn moeder verloren aan de buurman en zijn vader die er dronken achteraan was gegaan. Elkaar in de ogen kijken nadat ze de ene na de andere vis vingen was voldoende om dat even te vergeten.

Het is een fragment uit De Gewraakte zeeman van Yashar Kemal. Het boek speelt zich af in het door-en-door corrupte Istanboel van de jaren zestig en verhaalt over de slachtpartij op dolfijnen voor hun olie begin jaren vijftig. De beelden van de in ketels kokende stukken dolfijn op de stranden doet denken aan de beelden uit de wereld van de nijlbaars die Hubert Sauper in Darwin's Nighmare neerzette. Ook bij Kemal spelen gewoon ongewone mensen een belangrijke rol in het verhaal.

Vandaag kocht ik gerookte paling in Burgerveen. De vrouw achter de balie was, ik zou bijna zeggen, zo energiek als nog levende aal: “Gekweekt. Glasaaltjes komen uit Spanje en Portugal. Hier gaan ze nog een paar dagen in het bun in de ringvaart om schoon te zwemmen. Wilt u de rokerij zien? De koffie is van mij.” Met dank! Morgen eens kijken wat ik daar van maak. Vanavond eerst nog even demonstreren tegen de Nederlandse bommen op Syrië (op zwak volkenrechtelijk mandaat).

Mist op Texel


Takken tijdgevorkt en zwart van vocht
Grijze achtergrond maakt dichtbij zichtbaar
verder wazig of verhuld door waterdamp

het dichtbijst is een wenkbrauwhaar
Breznev had van die borstels
over beslagen bril kijk ik zelf
naar de langste die de wind
voor mijn oog doet wapperen
al fietsend trek ik hem eruit

onzichtbaar vakakantie-eiland
ooit met de kinderen op de fiets
ze sliepen voorovergezakt

samen lagen we met de neus
in gras gedrukt, keken naar beestjes
met pootjes en sprieten

vlucht van de wereld van grote onvolwassen mensen
die ook nu nog achter de mist schimmig licht vangen
dat van of voor anderen is


Mijn vorige blog ging over de korte vakantie op Texel.

De foto's kan je aanklikken voor een grotere versie ervan.




De klank van hout en riet.

dinsdag 26 januari 2016

Texel



Vakantie

Wind achter. In rap tempo ben ik bij de veerboot naar Texel. Die mis ik net. “Niet net,” zegt de kaartjes mevrouw, “hij is al zes minuten weg.” Tijd is relatief. Op een tocht van 4½ uur is een paar minuten niets en bovendien zag ik hem vertrekken. Onderweg zag ik een waterral. Niet ver van waar ik op woensdag 16 november 2011 die watervogel ook zag.

De volgende dag klimt achter het raampje van ons huisje de zon als eidooier boven de horizon. Dat geeft een plezierig gevoel. Het is fraai lente weer met stevige wind. Koffie met appelgebak. Museum. We fietsen iets te ver.

Wat is dit? Je hoort de misthoorns, ganzen, meeuwen, smienten (fluiteenden). Je hoort de Waddenzee. Je hoort de oesters kraken onder je banden. Je ziet de dijk en verder niet veel. Een dag eerder zag je het witte dek al binnentrekken. Nat. Ik fiets naar de Joost Dourleinkazerne. Niet omdat ik daar zo nodig naartoe moet, maar omdat ik wil kijken hoe ver ik op dit deel van het eiland kan komen. “Fotograferen verboden,” staat op het bord bij de ingang.

's Avonds lees ik twee artikelen in de groene Amsterdammer met knuffels erin. (In Gooogle doet de combinatie knuffel en Groene Amsterdammer het sowieso goed.) Er waren Duitsers die klaarstonden met knuffels voor de vluchtelingen die door hen als ideale mensen werden gezien die alleen nog op hulp zaten te wachten. Juist bij die Duitsers kan de mening snel omslaan, stelt de Berlijnse schrijfster, journaliste en filmmaakster Güner Balci in Niet meer jubelen door Merlijn Schoonenboom.

Het andere artikel Teddyberen strooien van Christien Brinkgreve & Tine Molendijk gaat over de psychische gevolgen van inzet in oorlog. PTSS is bekend. Moral Injury nog niet. Volgens de schrijfsters maakt deze tweede categorie de psychische kwetsuren politiek. PTSS doet dat ook wat mij betreft. De Nederlandse samenleving accepteert dat minimaal 5% na een uitzending ernstige psychische klachten heeft, waarbij het voornamelijk gaat om een PTSS (Post Traumatische Stress Stoornis). Die acceptatie is politiek.

Ze schrijven ook dat de functie van de Nederlandse krijgsmacht het plegen van geweld is om erger geweld te voorkomen. Op Texel zie ik in museum Kaap Skil de bemonstering van een VOC-schip aan de muur hangen. Een groot deel is militair. In onze tijd ligt dat er minder dik bovenop, maar Defensie stelt: “Het optreden binnen en buiten de landsgrenzen ter voorkoming van een bedreiging van de belangen van het Koninkrijk en van de internationale rechtsorde,” klinkt streng zakelijk, maar ook minder nobel. De Moral Injury kan wel eens gaan opspelen.

De volgende dag rijd ik over de rand van de vulkaan terug naar huis. Het is er eigenlijk te warm voor een lange broek, maar een korte heb ik niet bij me eind januari. Het lijkt me het beste er van te genieten.

diep zwarte veren
over donkerbruine bladeren
nauwelijks zichtbaar
hipt de merel
bukt zich slechts
voor de hap


De foto's kan je aanklikken voor een grotere versie ervan.




Ander Waddeneiland met een T.







vrijdag 15 januari 2016

DWDD



Lezen

Geen zin vandaag om te fietsen. Buien, koud, vroeg donker; 'Weer of niet, ik ga,' is eventjes geen optie. Wat dan? Lezen, koken en dit stukkie schrijven (foto's van woensdag gebruiken).

Eén van mijn voornemens voor dit jaar was DWDD over te slaan. Ik zakte meestal na het eten achter de buis voor weinig zeggende interviews, domme dubbelzinnige filmpjes, leedvermaak en spraakmakende emoties. Dit alles opgediend met een vol lucht geslagen saus, zodat het toch makkelijk te verteren was. Gaat me makkelijk af.

Andere 'nieuwsprogramma's' laat ik ook liever staan. De toon, de sfeer, het nieuwsmaken, het maakt me nauwelijks wijzer en flink beroerd. Maar hoe kom ik dan toch aan mijn portie hoe-valt-het-nieuws in de Nederlandse samenleving? Meer de krant lezen? En wie is eigenlijk de samenleving? Mijn kinderen kijken nooit TV, lezen geen krant, halen vermaak en informatie van het internet. Ieder heeft zijn eigen aanbod. Er lijkt niets anders op te zitten dan meer te lezen, te vragen en meer naar anderen te luisteren.

Niet alleen boeken. Hoewel vandaag las ik weer een boek uit. Dat kon omdat ik niet ging fietsen en het boek makkelijk weg las, ondanks het onderwerp. Het is natuurlijk niet prettig te lezen over vatenbommen op Fallujah, maar het was mij ontgaan dat ze werden geooid. Ik associeer het wapen vooral met de Syrische luchtmacht en niet met een Westerse bondgenoot. De Iraakse luchtmacht deed het ook, omdat ze niets beters konden, schrijft Patrick Cockburn in The Rise of Islamic State. Waarom is dat land eigenlijk zo zwaar bewapend, vraag je je af tijdens het lezen over een leger dat grotendeels niet functioneert maar als geldautomaat wordt gebruikt. Er waren meer wapenberichten in het boek die ik met een ! in de kantlijn aangaf. Voor dit blog volstaan twee algemene opmerkingen van pagina 117:

“Het aanvankelijke succes van de demonstraties op straat [tijdens de Arabische lente] leidden tot zelfoverschatting en te grote afhankelijkheid van spontane acties; de behoefte aan leiderschap, organisatie, eenheid en beleid dat verder ging dan een vaag beroep op een humanitaire agenda bleven achterwege.

“Syrische en Libische intellectuelen leefden in de echoput van het internet. Slechts enkele hielden zich bezig met stappen in de toekomst.”

Omdat het boek loopt tot oktober 2014 print ik nog wat recente artikelen van Cockburn uit. Dan ben ik ook bij wat betreft zijn recente visie op het conflict (zie hieronder), want met de interventie van de Russen, de dalende olieprijs en beter bewapende Koerden is er nogal wat veranderd. (Je kan ook het stuk van activist en Midden-Oosten deskundige Ed Hollands lezen. Ik vond dat bijzonder helder.) Voor mij ligt het volgende boek al klaar. Wat dichterbij huis, geschiedenis en geen oorlog. Komt later.

De foto's kan je aanklikken voor een grotere versie ervan.






Kate Tempest is muzikante van de week voor mij en dit nummer zet zonder omhaal uiteen, wat in Shipbuilding poëtischer werd betoogd. Zie hieronder de tekst:

Ballad of a Hero 


Your Daddy is a soldier son,
Your Daddy’s gone to War,
His steady hands they hold his gun,
His aim is keen and sure.


Your Daddy’s in the desert now,
The darkness and the dust,
He’s fighting for his country, yes,
He’s doing it for us.


Your Daddy’s coming home soon though,
Not long now till he’s back,
We’ll dress you in your smartest shirt
And meet him down the track.


He’ll put you on his shoulders and
You’ll sing and clap and laugh,
I’ll wrap my arms around his waist,
And hold him close at last.


Your Dad ain’t left the house again,
Your Dad ain’t brushed his teeth,
Your Dad keeps getting angry son,
At nights he doesn’t sleep.


He’s having his bad dreams again,
He seems worn out and weak,
I’ve tried to be there for him, but
We barely even speak.


He can’t think what to say to me,
He don’t know how to tell it,
Won medals for his bravery,
But just wants to forget it.


He’s drinking more than ever son,
Before, he never cried. But now,
I wake at night and feel
Him shaking by my side.


He spoke to me at last my son!
He turned to me in tears,
I held him close and kissed his face
And asked him what he feared.


He said it’s getting darker,
It hasn’t disappeared,
And I can see it sharper
Now the sand and smoke have cleared.
 

There was this kid he’d got to know,
Young boy. Just turned eighteen,
Bright and kind, his name was Joe,
He kept his rifle clean.


Joe’s girlfriend was expecting,
Joe loved to joke and laugh,
Joe marched in front of your old man,
As they patrolled a path.


Everything was quiet until
They heard the dreaded blast.
The man that marched in front of Joe
Was completely blown apart.


Some shrapnel hit Joe in the face,
Gouged both eyes at once,
The last thing those eyes ever saw
Was the man in front:


Limbs and flesh and bone and blood,
Torn up and thrown around,
And after that – just blackness.
The taste, the stink, the sound.


I tell you this my son because
I know what you’ll be like,
As soon as you’ve grown old enough
You’ll want to go and fight


In whatever battle needs you,
You’ll pledge your blood and bone,
Not in the name of good or evil –
But in the name of home.


Your Dad believes in fighting.
He fights for you and I,
But the men that send the armies in
Will never hear him cry.


I don’t support the war my son,
I don’t believe it’s right,
But I do support the soldiers who
Go off to war to fight.


Troops just like your daddy son,
Soldiers through and through,
Who wear their uniform with pride,
And do what they’re told to do.


When you’re grown, my sweet, my love,
Please don’t go fighting wars,
But fight the men that start them
Or fight a cause that’s yours.


It seems so full of honour, yes,
So valiant, so bold,
But the men that send the armies in
Send them in for gold,


Or they send them in for oil,
And they tell us it’s for Britain
But the men come home like Daddy,
And spend their days just drinking.





zaterdag 9 januari 2016

3 bouwkavels



en een regenboog

Praatjes onderweg gaan vaak over het weer. “Lekker weertje. Niets te mopperen,” zegt iemand als opening. Al jaren mogen we over die temepratuur niet klagen. De warmte top 10 sinds 1901 bestaat op 1990 en 1999 na helemaal uit 21e eeuwse jaren. We leven in de warmste periode sinds 1400 jaar, stelt het KNMI. En dat heeft niets met El Niño te maken, zoals ik laatst iemand hoorde zeggen.

Een enklele keer reageer ik met: “aan de ene kant niet, aan de andere wel.” Je moet dan wat meer tijd hebben om het erover te hebben dat onze afgelopen warmste december maand in tenmiste 300 jaar en de klimaatverandering ook serieuze nadelen hebben. In bepaalde gebieden zijn die nu al levensbedreigend. Vluchtelingen, voedselschaarste, conflicten, volsverhuizingen, liggen in het verschiet. De EU bereidt zich er op voor. Even later krijg ik nog wel regen op mijn snuit. Maar dat wordt daarna beloond met een regenboog over het IJsselmeer.

Al jaren rijd ik langs een paar vervallen schuurtjes bij Schardam. Dit keer stapte ik af om binnen te kijken. 3 bouwkavels op unieke locatie staat er op een bord. Vanaf € 225.000 voor 800 m² (dat is 28 x 28 meter). De kavels liggen uniek aan de dijk met het Markermeer, met twee campings tussen jou en het water en een buurman die in de ongediertebestrijding zit, maar je woont dan wel fijn op zo'n 8 km van de voorzieningen in Hoorn vandaan. Je koopt een kavel voor een half miljoen guldens en hebt dan nog geen huis. Ze stonden er vorig jaar ook al dus blijkbaar heeft nog geen van van de 173.000 euro miljonairs zin in zo'n avontuur of tweede huis op 'n half uurtje van Amsterdam.

In een boek dat ik de afgelopen week las, The Extreme Centre; a warning, van Tariq Ali bleven mijn gedachten het meest hangen bij de Schotse Peoples Vow, vijf onderwerpen die politiek van belang zijn. Een lijstje in helder engels, zonder vaktermen, en daarmee een uitgangspunt voor parlementair en buitenparlementair handelen. Schone energie zit er in. Natuurlijk kwam er kritiek en wat er van die gelofte tot nu toe terecht is gekomen, weet ik niet. Zelf zou ik er ook nog een paar woorden bij willen hebben: 'moet niet gebruikt worden voor wapenhandel en buitenlandse militaire avonturen.' En zo gaat dat en voor je het weet is een heldere tekst een samenraapsel van kreten. Maar het zou niet slecht zijn als ook voor Nederlands politiek handelen zo'n VOW zou bestaan.

Nunc aut nunquam

slik hangt aan de toetsen
zweet geurt vanuit de oksels
dikke blubber door
de overkant halen
weer mee doen

pijn van onderweg
bij aankomst vergeten
geheel in de geest
van nooit opgeven

en nu die baret
te lang over gedaan
afgekeurd

bagger weer in
ploeteren
om op de kant te komen?

nee nu of nooit
doorgaan, doorgaan
doorgaan



De foto's kan je aanklikken voor een grotere versie ervan.




zaterdag 2 januari 2016

Outsider in the White House?



Bernie Sanders

Vandaag twee blogs, zie ook pavlovkoffertje.

Kort voor de feestdagen werd een rapport van me gepubliceerd. Op Facebook deed het redelijk veel en het rapport haalde zelfs de site van Quote. Het gaat over Nederland belastingland voor de wapenindustrie. Een optreden bij BNR Nieuwsradio leidde tot Kamervragen van de Christen Unie.

De afgelopen weken als ik de hernieuwde uitgave van Bernie Sanders boek Outsider in the House met een nieuwe inleiding en uitgebreid nawoord van John Nicols. Aangezien hij als Democratisch kandidaat voor het presidentschap gaat is er WHITE tussen gekrabbeld. Sanders komt ook voor in mijn rapport. Niet zo vreemd al in 1996 stelde hij voor wetgeving te veranderen om te voorkomen dat multinationals hun inkomen van land naar land laten verhuizen. De opbrengsten (hij berekende destijds ruim US$140 miljard) zouden ten goede komen van onderwijs, gezondheidszorg, milieubescherming etc. (pp 257-261).

“Waarom lees je het?” vroeg mijn oudste zoon. Hij en zijn jongere broer weten goed wie Sanders is. Beter dan de gebruikers van de traditionele nieuwsmedia. “Omdat ik meer over hem wil weten. Omdat het prettig is een links succesverhaal te lezen. Omdat ik kan leren van zijn aanpak en denken. Omdat etc.”

Sanders bouwde zijn positie vanaf begin jaren zeventig op in een Republikeins gedomineerde kleine agrarische staat. Hij is inmiddels een onomstreden politicus in Vermont voor de meerderheid van de 200.000 inwoners van de Staat. (Net iets meer dan in Stadsdeel West waar ik woon.) Alle TV-spots die tegen hem werden gericht konden zijn opkomst niet voorkomen. De kern die ik uit zijn boek haalde is dat de politieke er is voor de mensen (en niet andersom), die politiek moet er niet voor terugdeinzen ze te scholen, onderwijzen en moet wezenlijke problemen proberen op te lossen (ook met hard werken zal dat niet altijd lukken). Bovendien moet je tussen de mensen staan.

Dit jaar zal blijken of hij ook Hilary Clinton kan verslaan. Na het lezen van dit boek zal mij dat niet meer volledig verbazen. Zelf ga ik op 1 januari maar snel de vijf kilo er weer affietsen en -zwemmen die er de afgelopen twee maanden bij zijn gekomen. Daar voel ik me beter bij. De mist op de hei en het oude vliegveld, de zon op mijn benen maakten duidelijk dat dit geen straf hoeft te zijn.

New Year

New Year, don't come to our homes, for we are wanderers
from a ghost-world, denied by man.
Night flees from us, fate has deserted us
We live as wandering spirits
with no memory
no dreams, no longings, no hopes.
The horizons of our eyes have grown ashen
the gray of a still lake,
like our silent brows,
pulseless, heatless,
denuded of poetry.
We live not knowing life.

New Year, move on. There is the path
to lead your footsteps.
Ours are veins of hard reed,
and we know not of sadness.
We wish to be dead, and refused by the graves.
We wish to write history by the years
If only we knew what it is to be bound to a place
If only snow could bring us winter
to wrap our faces in darkness
If only memory, or hope, or regret
could one day block our country from its path
If only we feared madness
If only our lives could be disturbed by travel
or shock,
or the sadness of an impossible love.
If only we could die like other people.

Nazik al-Mala'ika
Vertaald door Rebecca Carol Johnson


De foto's kan je aanklikken voor een grotere versie ervan.







Pavlovkoffertje



consumeren

Vandaag twee blogs, zie ook Outsider in the White House.

“Goed dat je tegenwoordig te horen krijgt wat een medische ingreep kost,” het is zo'n echte kerstdiner uitspraak. Mijn pavlovkoffertje klapte open en de reactie ergens uit mijn ziel was dat het bij gezondheid om iets veel diepers en belangrijkers gaat dan om de kosten. Als het moet zou ik me niet snel tegen laten houden om een enorm belangrijke operatie te bekostigen. Ik zou wel aan het geld komen. Bovendien wat word ik wijzer van die gegevens. Als ik het ga uitzoeken dan blijken de bedragen vaak niet te kloppen. Achteraf vroeg ik me toch af waarom ik zo impulsief reageerde. De sfeer had ook er ook verzuurd door kunnen worden.

“De honoraria van de medici en de winsten van de medicijnfabrikanten worden niet genoemd,” zei iemand aan tafel. Niet alleen moet je bij gezondheid andere maatstaven aanleggen dan financiële omdat een individuele mens meer waard is dan een bijvoorbeeld een bedrijf. Die waarde is niet in geld uit te drukken. Het aanleggen van financiële prikkels heeft de grootste effecten op de armste mensen. Zij kunnen niet alles betalen. Wat ze gratis kunnen krijgen, nemen ze. De rijken nemen het ook; tot een periodieke botox behandeling aan toe.

Zelf neem ik minder zorg dan ik mag nemen, omdat ik er geen behoefte aan heb. Bezoeken aan medici wijzen me er op dat ik ziek ben (en daar voel ik me niet beter door) en ik ben eigenwijs genoeg om te menen dat ik mijn gesteldheid voorlopig zelf nog kan beoordelen. De eigen bijdrage leidde er daarnaast vorig jaar toe dat ik een paar pillen minder nam, omdat ik dan een paar tientjes uitspaarde (nieuwe bestelling net naar nieuwe jaar getild). Ik wil geen foto's bij de tandarts, omdat die niet vergoed worden en ook een paar tientjes kosten. Mijn inkomsten zijn lachwekkend laag en ik kan me niet alles veroorloven. Ook dit zal wel een rol hebben gespeeld bij mijn reactie.

Met het principe waar die uitspraak op stoelde, dat niet alles wat kan maar moet, ben ik het volledig eens. Even door de scanner bij een vreemde pijn in de rug, röntgen bij de val van een stoel, algehele doorlichting bij vreemd gevoel, speciale pillen bij gewone hoofdpijn etc. het wordt steeds vaker afgedwongen door de mondige patiënt. Maar dat tegengaan is een kwestie van sturing op moraal en ethiek, niet om de hete brei heen draaien maar voorlichting, huisartsen met tijd voor de patiënt en iets minder inkomen (om van de specialisten en CEO's van de medicijnenindustrie, zorgverzekeraars en zorginstellingen maar te zwijgen). Bovendien hoe kan je mensen aan banden leggen in een maatschappij die volledig is gericht op consumeren, afwentelen van pijn en het streven naar genot en geluk?

Zelf ga ik maar snel de vijf kilo er weer affietsen en -zwemmen die er de afgelopen twee maanden bij zijn gekomen. Daar voel ik me beter bij. De mist op de hei en het oude vliegveld, de zon op mijn benen maakten duidelijk dat dit geen straf hoeft te zijn.

New Year

New Year, don't come to our homes, for we are wanderers
from a ghost-world, denied by man.
Night flees from us, fate has deserted us
We live as wandering spirits
with no memory
no dreams, no longings, no hopes.
The horizons of our eyes have grown ashen
the gray of a still lake,
like our silent brows,
pulseless, heatless,
denuded of poetry.
We live not knowing life.

New Year, move on. There is the path
to lead your footsteps.
Ours are veins of hard reed,
and we know not of sadness.
We wish to be dead, and refused by the graves.
We wish to write history by the years
If only we knew what it is to be bound to a place
If only snow could bring us winter
to wrap our faces in darkness
If only memory, or hope, or regret
could one day block our country from its path
If only we feared madness
If only our lives could be disturbed by travel
or shock,
or the sadness of an impossible love.
If only we could die like other people.

Nazik al-Mala'ika
Vertaald door Rebecca Carol Johnson


De foto's kan je aanklikken voor een grotere versie ervan.