zondag 24 februari 2013

Puz/zle, dansvoorstelling met uitleg

Fluitist Kazunari Abe loopt steeds met zijn bamboefluit het toneel op. Als hij blaast dan gebeurt er wat. Het is alsof hij het verhaal van Puz/zle met zijn ijle klanken bij elkaar houdt. Puzz/zle is een choreografie van Sidi Larbi Cherkaoui.


Het was een feestje niet alleen het kijken en luisteren. De voorstelling kreeg ik kado voor mijn verjaardag. Het was ook een feestje omdat het enorm mooi en ontroerend was en de narigheid niet verdoezeld werd. Als Kuzunari op zijn fluit blaast, tuimelt een man in een put. De overige tien dansers gooien met kracht stenen naar hem. Je kan niet anders dan afkeer hebben van een steniging. Puz/zle blijft daar niet hangen. De man komt – meer dood dan levend – zijn put uit. Hij legt met alles wat in hem is de stenen netjes op een rij en betrekt de andere dansers. Die nemen in iedere hand een steen en vormen samen een vloeiend lijnenspel. Even later slaan ze de stenen op de maat van de muziek tegen elkaar. Verbinden daar is het Larbi om te doen. Dat blijkt hier, maar ook elders in de voorstelling.

Kronkelende slangen

Voor de uitvoering gaf een musicoloog en danskenner uitleg over het stuk. Hij had het over folkloristische elementen in de muziek. Misschien is het daardoor dat ik in de tegen elkaar slaande stenen stampende klompen hoor. De deskundige liet de muziek zien door zijn armen als slangen om elkaar te laten kronkelen in een horizontale beweging. Deze beweging kwam ook herhaaldelijk terug in die van de dansers op de muziek van fluit en zang. Die zang kwam van zes mannen van de Corsicaanse polyfone zanggroep A Filetta en de Libanese zangeres Fadia Tomb el-Hage. De beweging van de muziek contrasteerde volgens de musicoloog met de hardheid van de steen die een centrale rol speelde in de voorstelling.

Steengroeve

Het verhaal is even groots als simpel. De oorsprong ligt in een steengroeve. Waar zijn alle stenen gebleven? Wat is er mee gemaakt? Kunnen we ze terug puzzelen? Met die stenen is gestenigd, is een Griekse tempel gebouwd, een stad, gevangenis, kerk, moskee of museum als je wilt. Het bouwen geeft structuur aan de voorstelling. De groep danst het gebouw in en weer uit elkaar. Vooral dat laatste is vaak spectaculair als een meer dan manshoog stenen gebouw instort of omver wordt geworpen met daarop of onder nog een danser. Uit de stenen zijn ook beelden gehouwen, wat tot de meest komische scenes leidt als dansers als beelden worden verbeiteld en steen spuwen en weer inslikken. Dansers, steenhouwers en beelden gaan, kortom, in elkaar over.



Binnen die structuur van bouwen en breken gaat het over het leven. Het leven van mensen uitgebeeld in indringende solo's of duetten omgeven door de prachtige zang, de fluit en soms Japans slagwerk. Het gaat ook over het leven in de meest elementaire vorm. De bewegingen van cellen en chromosomen die we kennen van filmpjes. Dat laatste vertelde Nienke Reehorst na afloop in een korte toelichting op de voorstelling. Nienke heeft artistiek een grote inbreng in de choreografie en voorstelling. De van pijn vertrokken bewegingen die ik in het begin had gezien, waren dus bedoeld als uitbeelding van het leven op microniveau. Fout gezien? Nee. Abstractie is de dans eigen en dat hij multi-interpretabel is, geeft hem juist kracht.

Geweld

Kort voor het einde van de anderhalf uur durende voorstelling stond de dansgroep grafitti te spuiten op een muur. Er was sprake van een gemilitariseerde situatie; op de tekening verschenen helikopters en geschut. Schoten (door Japans slagwerk) klonken plotseling. De jongeren met hun spuitbusjes vielen een voor een neer. De op de grond liggende lichamen deden denken aan een beeld uit de Eerste Wereldoorlog. Maar door de muur en de jongeren kon ik ook niet om Israël en de Palestijnen heen. Narigheid werd ook hier bewust naar binnen gehaald en van commentaar voorzien.

Corsica

Grafitti en ook de breekdance zijn een volwaardig onderdeel binnen de voorstelling. Een duet tussen een man en een vrouw speelt zich af als een luchtgevecht uit een Chinese vechtfilm. Man en vrouw bevechten elkaar als zijn ze met touwen gebonden. Een ander ziet er mogelijk een gevecht tussen Harry Potter en Voldemort in. De vrouw die voor me zat en die ik later in de trein naar huis spreek, zag beelden uit een fantasy kindertekenfilm. Jeugdcultuur is volledig opgenomen in Lardi's stuk.

De vrouw die ik spreek, is een Corsica kenner. Ze geeft me de derde uitleg van de avond en maakt me enthousiast voor het eiland en zijn tradities. Zelf studeert ze Corsicaans. Ze weet te vertellen dat de fluitist optrad tijdens een jaarlijks muziekfestival op het eiland en zo ook voor deze opvoering is gevonden. Ze raadt me aan naar een voorstelling de Waalse kerk te gaan op 2 maart voor Cunfraterna di a Pieve di a Serra gezongen door Canti Sacri.

Versnipperd

Klaar met schrijven zoek ik bewegende beelden als illustratie bij dit blog. Dan kom het filmpje (te vinden op site onder link) weer boven waardoor ik naar Puz/zle wilde gaan. Larbi zegt daarin dat de voorstelling gaat over het puzzelen met de verschillende elementen in de voorstelling (zang, dans, theater, publiek) en de losse stukjes uit het leven en het gebrek aan verbanden tussen mensen. Het lijkt alsof alles versnipperd is en hij wil dit heel maken. Larbi: “Zolang je de puzzel wil blijven uitleggen, ben ik tevreden. Kunst heeft niet alle antwoorden, maar houdt je wel alert. Leven is zoeken en niet alleen weten.” Het is een overdonderend en geslaagd project.

vrijdag 22 februari 2013

paaltje


Huh wat is dat nu? Een paaltje met Amsterdam erop. Ik ben net Radiozend- en ontvangstation Nora bij Noordwijk gepasseerd. De hoge mast zie je al van verre. Ik moet er vaak denken aan de majoor operationele dienst waar ik mee voer op een fregat. Hij had er een tijd gezeten en kon smakelijk vertellen over de ideale zomerplaatsing vlak naast een strandopgang.

Voordat ik het weet ben ik alweer een paar paaltjes voorbij. Even komt er niets meer. Dan staat er weer een. Ik herken het aan de vorm. De tekst staat op de achterkant. Gewoon de grond ingejast zonder op te letten. 'G.W. Amsterdam'. Dat is de tekst. Zal wel iets met water te maken hebben.

Thuis zoek ik het op. Het gebied heet De Blink. Een bijzonder natuurgebied, omdat er spontane stuifduinen zijn en er decennia lang nauwelijks beheer heeft plaats gevonden. Er leven zandhagedissen en andere bijzonder soorten, ook van de rode lijst (broedvogels, planten, mossen en paddestoelen).

Beheerders zijn: Stichting het Zuid-Hollands Landschap, Staatsbosbeheer, Ministerie van Defensie. En ja hoor ook het Waterleidingbedrijf Gemeente Amsterdam. Dat is een eindje uit de buurt. Vreemd dat ik het nooit eerder zag. Zo levert iedere tocht wel weer iets op.

Wie wil dat nu weten?









Roman

Op de fiets tussen IJmuiden en Amsterdam, 15/2/13:
'Zouden er veel mensen zijn die zich voor kunnen stellen wat iedere dag pijn hebben met je doet?' Dat vraag ik me daar af. 'Nee, niet veel ben ik bang.'

Wat heeft men er ook aan om te weten dat je er moe van wordt en het moeilijk is je te concentreren. Die concentratie heb je juist extra nodig. Ten eerste om de pijn de baas te zijn. Ten tweede gewoon zoals bij ieder ander om iets te presteren. Bijvoorbeeld een gesprek voeren. Dat zijn twee gevechten tegelijkertijd. Je houdt alles daardoor maar kort vol. Door de pijn ga je minder slapen. Een vicieuze cirkel ligt op de loer. 

Pijn wordt doorgaans op kinderlijk niveau begrepen. Je brandt of stoot je, vervolgens komt er een zenuwsignaal en dat gaat naar de hersenen: het resultaat is pijn. Wie zich niet stoot of brandt moet zich niet aanstellen. Maar je zenuwen kunnen ook, zonder actie van buitenaf, zelf actie ondernemen naar de hersenen: het resultaat pijn zonder stoten. Als je niet de drietrapsraket volgt, denkt men al snel dat er iets mankeert aan je psyche. Terwijl het gewoon een lichamelijk defect kan betreffen. Bij mij heet dat polyneuropathie. Hoe beter je vecht tegen de pijn, hoe minder zichtbaar het effect en hoe meer je een aansteller wordt gevonden. Het gevoel dat je het bijltje er beter bij neer kan gooien wordt daardoor gestimuleerd.

Het is ook zwaar om iedere dag wakker te worden met pijn. Je moet je daaroverheen zetten. Pillen die de pijn bestrijden, doen ook net iets meer dan dat. Ook dat weerstaan kost kracht. Kracht die je niet kan gebruiken om andere onhebbelijkheden - waarvan iedereen wel iets heeft - te onderdrukken. Voor mij telt dat mijn autisme opspeelt dat ik vijfentwintig jaar grotendeels de baas ben geweest. Leven met pijn betekent dat je jezelf opnieuw moet uitvinden. Maar wie wil dat nu weten? 

Als ik echt wil dat mensen snappen wat pijn met een mens kan doen dan moet ik daar een roman over schrijven. Een boek vol zelfspot, relativeringen, humor en slechts een vleugje weltschmerz in de hoop dat ook dit laatste wordt opgepikt door de lezers.

Naschrift 1 (22 januari 2014, bewerkt 15 juni 2021): Hoe het kan dat ik wel fiets? Eén ik heb altijd pijn. Een beetje meer of minder doet er niet toe. Ik verkies de pijn waarvoor ik zelf koos door te trappen. Het fietsen geeft afleiding en voldoening. Door te fietsen maak je ook nog eens endorfine en dopamine aan, waardoor je de pijn minder voelt of die zelfs verdwijnt (vakantie van de pijn noem ik dat) en die een prettig gevoel geven (denk aan het verschijnsel runners high). Dat is misschien de reden dat ik alleen op de fiets het idee heb dat ik echt alert ben, helder kan denken, terwijl het verder zwoegen is met dat hoofd. Bovendien is het voor fietsen niet nodig te voelen waar je staat (dat kan ik niet). Je staat immers continue op dezelfde veertig vierkantecentimeter met je voet.

Er zullen nog steeds mensen zijn die dit niet begrijpen. Volgens mij gaan die uit van het gegeven dat als je het één niet kan je het ander ook niet zult kunnen. Dat is een destructieve gedachte waar een gehandicapte niets aan heeft.

Inmiddels ben ik een getrained fietser. Twee keer in de week ga ik. Op woensdag naar het strand en terug, 55 km. Op vrijdag een lang stuk. Af en toe komt een tocht boven de 200 km uit. In de winter is 150 km al veel. De jaarlijkse afstand is 12.000 km. Dat is 600 uur in het zadel. Met veel plezier.

Naschrift 2 (27 maart 2014):

“Ed van Thijn, 79 jaar, heeft last van een neurologische aandoening die zijn benen aantast en hij geeft geen interviews meer,” aldus NRC-Handelsblad 13 maart 2014 in een interview met de voormalige bewindsman en burgemeester. Ja zo kan je het ook zeggen. Dat heb ik ook en ook elders in het lijf.


Naschrift 3 (25 april 2016): Het doet me goed dat mijn kwaal het boekenweekgeschenk van 2016 heeft gehaald.

Foto's wel van 22/2/13 Je kan ze aanklikken voor een grotere versie.






vrijdag 15 februari 2013

Stank &









Zon

Nee ik zou vandaag niet schrijven aan dit blog. Een beetje dan. Al jaren lang zie ik een stukje land veranderen. Eerst was het bos. Daarna stonden er nog twee plukjes bomen op met in elk een roofvogelnest. Toen werd het een zwart veld en sindskort wordt de hoogte in gewerkt. (Hier schreef ik er eerder over.)

Het Groene Schip heet het zag ik vandaag op een bord. Het wordt een uniek landmark in de gemeente Haarlemmerliede. Groen en enorm hoog en een afscheiding tussen kolenhaven en recreatie gebied. Afvalstoffen worden gebruikt als bouwmaterialen. Maar lees zelf maar.

In de lucht hing de geur van verbrand ijzer. De wind stond uit de richting van de hoogovens. Op de pont naar Assendelft lees ik in de Metro over de stankoverlast bij het Westerpark. Daar zijn ze een slootje aan het saneren langs wat 25 jaar geleden een van de meest vervuilde stukjes Amsterdam was.

Op het strand schijnt de zon. Een vrouw zit er zichtbaar van te genieten op een paaltje. Ieder jaar opnieuw wordt daarop het strandpaviljoen gezet. “Eindelijk lekker weer, niet zo koud,” zegt ze. Ik beaam het.

Je kan de foto's in dit blog aanklikken voor een grotere versie.





dinsdag 12 februari 2013

De broek


Het was bezoekuur. In de zomer van 1989 zat ik in de halfopen penitentiaire inrichting in Heerhugowaard een straf uit voor niet betaalde boetes. Ik was over hekken en in militaire masten geklommen, had het gaaswerk bij de toekomstige kernwapenbasis in Woensdrecht kapot gemaakt, poorten van militaire bases geblokkeerd etc. Mijn vriendin en een vriend kwamen op bezoek.

Hij, een Iraniër met bajes ervaring in zijn moederland voor activiteiten tegen het regime, had kleren voor me meegenomen: een paar witte sokken, een poloshirt en een bruine broek. In een gevangenis moet je er netjes uitzien, zo was zijn mening. En destijds liep ik er nog minder vaak dan nu netjes bij.

De periode werd plotseling verlengd met nog meer gevonden boetes voor nog meer acties. Mijn vakantie naar Schotland dreigde hier al in het water te vallen. Schoonfamilie en mensen uit de Nassaukerk - waar ik lid van was geweest - betaalden toen voor de overtredingen en ik kwam vrij.

Later wilde men me weer arresteren. Juist op het moment dat ik Russische oorlogsschepen in de haven van Amsterdam wilde gaan bekladden. Ik dook onder en nam een advocaat in de arm. Mr. Joop Seegers is inmiddels overleden. Hij nam alle procesverbalen door. Kwam erachter dat mij ook overtredingen van anderen was aangewreven en men me weer vast wilde zetten voor boetes die ik al had uitgezeten. Hij vroeg de rechter in Breda om  uitsluitsel. Die zag ook dat er een puinhoop van was gemaakt en seponeerde alle boetes.

De broek gebruikte ik inmiddels voor nette gelegenheden. Hij versleet niet erg. Ik stopte kort daarna met actievoeren en ging me toeleggen op studeren en schrijven. Met evenveel passie, maar minder lichaamsbeweging. Geen wandelingen door bossen met militaire bases, geen klim- en klauterpartijen en zwaar buitenleven meer. Ik zat achter een grote elektrische typemachine en schreef artikelen, notulen en strategiestukken. Later kwamen daar de boekhoofdstukken bij. Voor sporten had ik geen tijd meer.

Na een poosje paste ik niet meer in de broek. Ik was corpulent, dat woord werd destijds meer gebruikt dan tegenwoordig. Toen sprak nog niemand van obesitas of ik pikte dat niet op. De broek ging in de kast en pas ruim een jaar geleden kwam hij daar weer uit. Afgevallen en wel paste ik hem weer. Nu is hij na vierentwintig jaar versleten en gaat nog een tweede leven in als korte broek. Maar daarvoor moet hij nog even wachten op beter weer.

zondag 10 februari 2013

Vrij in de trein




“Drie jaar geleden ontmoette ik een excentrieke vriendin. Ik begon met één. Nu heb ik veel meer.” Hij zit in de trein op een stoeltje naast de plek waar ik mijn fiets zet.

“Dit is art nouveau, deze komt uit Rusland, dit is porselein en dat een toeristische,” wijst hij een voor één.

Zijn kinderen moeten er aan wennen, maar hij voelt zich er goed bij: “Vroeger moest ik me plooien naar een baas en nu meen ik vrij te zijn.”

vrijdag 8 februari 2013

Verleden









Reis

In de trein naar Den Helder lees ik de krant van vandaag en gisteren.

Veel van wat ik lees – ook uit kwaliteitskrant NRC-Handelsblad – las ik al eerder deze week ergens op het net, zoals de berichten over de drone basis uit de Washington Post en over de Franse positie in Mali.

Veel van wat ik lees doet me denken aan wat ik al jaren geleden las over de dichte grenzen die open moeten, omdat dit goed zou zijn voor de economie, zoals in het artikel over Mexico.

Veel van wat ik lees doet me denken aan wat ik al decennia geleden las over mannen die bij het zien van een foto van een vrouw reageren met: 'Neuken, afschieten of trouwen?' Hier gaat het over mannen op de beurs van Londen.

Het lezen van een krant kan blijkbaar ook een reis terug in de tijd zijn.

Dan stop ik de krant weg en stap uit. Vervolgens fiets ik door het buurtje waar ik 32 jaar geleden voor het eerst op mezelf ging wonen. Dan kar ik naar de dijk. Zie Texel en de Razende Bol en via de duinen ga ik weer naar huis.

Je kan de foto's in dit blog aanklikken voor een grotere versie.





Push the sky away is een titel die je vaak kan plaatsen, maar ik plaats hem vandag omdat ik vandaag voor het eerst het nieuwe album van Nick Cave hoorde op Luisterpaal (http://bit.ly/14Ha82a).