Lawaai van de geschiedenis

De muziek van Shostakovitsch speelt een grote rol in mijn leven. In een van mijn somberste momenten, in 1985, op een brug over de Firth of Forth, speelde de 5^e door mijn hoofd. Deze week las ik in The noise of time van Julian Barnes dat deze symfonie eindigt alsof er een clownsgezicht op een lijk is geschilderd met de bedoeling te kunnen zeggen: zie je wel hij is gelukkig doodgegaan. Ik besluit nog eens te luisteren (hieronder staat een youtube).

Barnes is een Shosti fan en smoort de kritiek op zijn held in een wonderlijk gevoel voor het fenomeen van wankel heldendom in de privésfeer. Shostakovic schreef Sartre en Picasso af als praatjesmakers en ondertekende zelf brieven tegen Solzjenitsyn en Sacharov. Dit debat over de positie van de componist versus de Macht ga ik niet overdoen. Het is vaak genoeg aan de orde geweest. Zijn muziek is geweldig. Hoewel de Song of the Counterplan had ik nog nooit gehoord en veel heb ik daar niet aan gemist (al is die opwekkende kinderzang best leuk om te horen), maar ik genoot weer van de vijfde met al zijn toeters en bellen – voor het gewenste tintje – aan een spannend bouwsel. Ook de finale vind ik in al zijn uitbundigheid nog steeds prachtig. Clownsgelaat op een lijk, wat 'n gekwelde of melodramatische geest moet je zijn om dat er in te horen.

Opvallend in het boek zijn repeterende zinnen. Vaak zijn het herhalende ideeën door het leven van de componist heen en wie heeft die niet in zijn of haar leven. Soms is het letterlijk herhaalde beeldspraak: 'Het leven is geen wandeling door een veld;' 'Hij voelde zich als een garnaal in cocktail saus;' en 'Het leven is een papegaai die door een kat aan zijn staart de trap afgesleept wordt; een bonk op iedere trede.' Of het boek pedant is, zoals veel recensenten stellen weet ik niet. Maar ik vroeg me af wat de zin was van dat repeteren en kon dat niet bedenken. Wel kwam ik erachter dat Barnes hiervoor leentjebuur had gespeeld bij Proust's Parrot, een boek dat hij al eerder bestudeerde, zoals her-en-der wordt beschreven. Het schiet hier zijn doel voorbij. Toch zit er tot het einde voldoende moois aan gedachten en feitjes in het boek om het uit lezen.

(Ik besprak het later nog een keer. Deze woorden was ik toen vergeten.)

Naast lezen, fietsen, schrijven en zwemmen, maakte ik van wat tabellen figuren die een groter inzicht geven in militaire uitgaven en wapenhandel. Eentje nam ik over van Defense News. Nederland doet het zo slecht nog niet als militaire macht blijkt er uit.

't strand is mijn huis

Zon valt uit zee op schouders
op de grond in grote lijnen
een beeld.

Golven vegen om mijn voeten
troep verspoelt tussen tenen
voetafdruk wijfelt.

Zandkorrels waaien met wind
schuurpapier voor huid
stekende streling

Winterse zee omspoelt
oplosmiddel voor gedachten
koude waskracht.

Zand met sporen en schelpen
ligt tussen de duinen de zee
verlaten mijn thuis.

De foto's kan je aanklikken voor een grotere versie ervan.