Verbondenheid

Kijk en leestips

Zit je ziek thuis, tussen vier muren. Opgesloten. Met uitzicht op woningen waar niet of nauwelijks verzet huist tegen politieke ontwikkelingen. Zo vermoed je tenminste. Je wordt murw. Besluit te hometrainerfietsen met film. Eerst een film van Urszula Antoniak de regiseuze van Nothing personal, een juweel binnen de Nederlandse cinema. Het wordt Code Blue. Hij is kaal en naar. Nude Aera, de derde van haar, kan ik nergens vinden.

Een overstap naar Asghar Farhadi. Zijn laatste twee films heb ik gezien. Prachtig. Het wordt nu About Elly uit 2009. Ook een film over mensen, deze in techno color, maar zo beroerd ondertiteld dat de nuances uitgedrukt in woorden me grotendeels ontgaan. Verder zoeken loopt spaak.

Ik herinner me een film die ik zeer ontroerend vond, A Simple Life van Ann Hui uit 2011. Ze maakt al films sinds 1978. Ik kijk naar een verhaal rond lesbische liefde, het patriarchaat, feminisme, romantiek, gezinsvormen, en comisch drama, All about love.

Drie filmers die weten dat ze een mooi medium in handen hebben. En er geen niemendalletjes voor de grote markt mee maken. En dan lees je ook nog eens een boek van de stapel nog niet gelezen. “Het gaat over rechtvaardigheid,” werd me meegegeven. Maar dat betwijfel ik. Het gaat over onderlinge verbondenheid tussen mensen in Afrika. Dat is niet persé over recht.

Had ik het boek maar gelezen toen ik de katholieke geestelijke met zijn moeder uit Zuid-Afrika tegenkwam. Maar die verbondheid uit het boek is ook voor onze verdeelde samenleving van belang. Hier leven we ook in verschillende werkelijkheden zonder veel samenhang. Het gaat over een wij, ubuntu, dat overal zweeft en ontdekt kan worden, maar waar Afrika wel les in kan geven. Of het overal naadloos werkt is weer iets anders.

Het is die kracht waarmee mensen in de Zuidafrikaanse Waarheidscommissie de grootste misdaden konden vergeven; mensen die zich in de 19e eeuw schuldig maakte aan kanibalisme weer konden worden opgenomen in de samenleving; en veel alledaagser, een gestudeerde vrouw uit een klein dorpje in Lesotho weer in dat eenvoudige dorp kon leven.

De hoofdpersoon zegt: “Ik wil niet leven in een land dat (ik weet het ik weet het ik weet het!) alleen maar de de mensenrechten van zijn burgers beschermt; ik wil wonen in een land waar mensen er toe doen.” (Antje Krog, Niets liever dan zwart, Olympus, 2010).

Niet zo lang geleden las ik Alles Verandert (2015) van Christien Hemmerechts. Dat boek is grotendeels een sekse spiegeling op In Ongenade (Disgrace, 1999) van J.M. Coetzee, waar Hemmerechts een afkeer van heeft omdat de hoofdpersoon zou zwelgen in zelfmedelijden en vrouwen er alleen zijn om zijn personage kracht bij te zetten. Hemmerechts mening lijkt mij gemakkelijk te weerleggen met zinnen en passages uit het boek, maar het gaat hier om Krog.

Ook zij haalt Coetzee's boek aan, omdat ze zich interesseert in zijn idee van 'wording'; bij Coetzee het worden van dier. Een zwaar en moeilijk proces. Dat pijn doet tijdens het lezen. Bij Krog gaat het om zwart worden. Boeken beïnvloeden elkaar en er is felle kritiek. Personages hoofd- en bijrollen worden er niet minder levend van. Ze hebben mijn aan huis gebonden dagen verrijkt. Maar graag zou ik weer eens in het zadel stappen en zelf schrijven.

Bijkomen


3½ dag per week
over de duikplank
langzaam naar het puntje
het is mijn werk
mijn blik op de wereld.

Dan duizel ik
en val.

Weer boven drijft mijn lijf
in kleur- en geurlose bavarois
suikervrij en geen zoetstof.

Even snakken
voordat ik weet
hoe me te gedragen.
Moeiteloos liggen
zonder te zinken.
Kant is ver.

's Avonds schuif ik
als vanzelf in bed
wordt de dag erna
weer wakker
en stapje voor stap ...

Andere dagen
keer ik om, daal af
langs de glimmende
roestvrijstalen leuning
naar een strandstoel
aan de rand van de poel.

De foto's kan je aanklikken voor een grotere versie ervan.